नेपाली कांग्रेसका १४ औ महाधिवेशनमा कुन नेताले के भने ?

यहि सरकार रहिरहेमा स्थानीय र राष्ट्रिय सरकार कांग्रेसको हुनेछ

शेर बहादुर देउवा, प्रधानमन्त्री
जुन दिन हाम्रो सरकार बन्यो त्यस अगाडि जुन डर र त्रास थियो । म प्रधानमन्त्री भएका भोलिपल्ट नै सबै जनाले मुक्ति पाएको अनूभूति भएको थियो । ओलीको शासनबाट सबैले मुक्ति पाए । त्यो अवस्था थियो । हामीले अहिले पाएको मुक्तिलाई बचाउने हो कि होइन ? त्यसका लागि महाधिवेशनले तय गर्नेछ । यो महाधिवेशनले डर त्रासबाट मुक्त समाज बनाउन र तानाशाही सरकार नआओस् भन्नका लागि तपाईहरुले नै निर्णय गर्नुपर्नेछ ।
देशभरबाट महाधिवेशनमा आउनुभएका प्रतिनिधिहरु कोहि सहमति वा निर्वाचनको प्रतिस्पर्धाबाट जसरी आए पनि आपसमा मनोमालिन्यबाट मुक्त हुनुपर्ने अवस्था छ । यसरी आगामी स्थानीय तहको निर्वाचन र राष्ट्रिय निर्वाचनमा कुनै समस्या नआओस् भनेर अघि बढाउनुपर्दछ । यहि सरकार रहिरहेमा स्थानीय सरकार कांग्रेसको हुनेछ । त्यसका लागि एक पटक मलाई जिताई दिनुहोस् । डर र त्रासबाट मुक्त समाज ल्याएर छाडिन्छ । नेपाली कांग्रेसको सरकार बनाउँछु । त्यसका लागि तपाईहरुले साथ दिनुहोस् ।

सरकारबाट हट्नुपर्छ कि भन्ने विषयमा कतिपयलाई चिन्ता होला

• 

केपी शर्मा ओली, अध्यक्ष, नेकपा एमाले तथा पूर्व प्रधानमन्त्री
नेपाली कांग्रेस पुरानो परिवर्तनको इतिहास बोकेको पार्टी हो । नेपालको राजनीतिक र सामाजिक परिवर्तनमा गौरवपूर्ण इतिहास बोकेको पार्टी हो । नेपाली कांग्रेसले आफ्नो गौरवपूर्ण इतिहास सम्झेर आगामी दिनमा पनि अघि बढ्नेछ ।
मैले कसैको कुरामा वाद प्रतिवाद गर्न जरुरी छैन । किनकी म केबल शुभकामना दिन मात्रै आएको हुँ । मेरो राजनीतिक विचारका लागि आफ्नै मञ्चमा राख्न पाउँछु किनकी मञ्चको कुनैं कमि छैन । हामीले अहिलेसम्म महत्वपूर्ण उपलब्धी हासिल गरिसकेका छौं । हामी जहाँ थियौं त्यहि नै छौं भन्ने कुरा साँचो होइन । राणाकालमा नेपाल राजनीतिक अन्धकारमा थियो । राजनीतिक दलहरुले राणाशासनको अन्त गर्ने देखि संघीय गणतान्त्रिक व्यवस्था ल्याउनेसम्मका नागरिक स्वाभिमान कायम गर्ने सम्मका महत्वपूर्ण अभिभारा पुरा गरेका छन् । खास गरी नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमाले जस्ता पार्टीहरुको आन्दोलनका क्रममा महत्वपूर्ण इतिहास रहँदै आएको छ । देशको राजनीति, अर्थतन्त्र, संस्कृति र सामाजिक विकासलाई सम्बद्र्धन गर्ने र अघि बढाउने बाटोमा लैजाने अभिभारा यिनै पार्टीको काँधमा छ । यस प्रकारका काममा नेपाली कांग्रेसको साथमा नेकपा एमाले पनि अघि बढ्दै आएको छ । राष्ट्रियता, लोकतन्त्र, विकास, सुशासन, स्थिरता र स्थायित्व, सामाजिक न्याय र समानताको प्रश्नहरुमा सहकार्य गर्न नेकपा एमाले तयार छ भन्ने कुरामा विश्वास दिलाउँछु ।
आज पनि नेपालका नागरिकहरुले नागरिक स्वाभिमान बिर्सेका छन् । जन्मसिद्ध जेष्ठताको सिद्धान्त बिर्सिएकोमा अचम्म लाग्दछ । जन्मसिद्ध सिद्धान्तको आधारमा शासक भएर जन्मिन्छ भनेर संयुक्त राष्ट्रसंघको मान्यता भन्दा बिपरितका सिद्धान्त, नागरिक स्वाभिमानको बिपरित सिद्धान्लाई अघि बढाउन खोजिन्छ । हरेक नेताहरु ‘चोर’ हुन्छन् । भन्ने भरखरै अध्यक्षमा छानिएका बाच्छो जस्तै अलिक बढि कुदेको जस्तो छ । दायाँ बायाँको राप र तापले अलिक समयमा ठीक ठाउँमा आउँला । राजनीति आ–आफ्ना स्वार्थमा रोटी सेकाउने र साना दलहरुसंगै जानुपर्दछ भन्दा भन्दै नेपाली कांग्रेसले भाउ दिएन भने के होला ? संगै जाने सरकारमा मात्रै हो कि देश बनाउन पनि हो ? देश बनाउने कार्यमा त नेपाली कांग्रेसको साथमा नेकपा एमाले पनि सँगै छ । हामी प्रतिपक्षमा छौं । हामी पनि संसदकै अंग होइनौं ? त्यसकारण पनि सरकारबाट हट्नुपर्छ कि भन्ने विषयमा कतिपयलाई चिन्ता होला । नेकपा एमाले एक्लै हिड्ने रहर पनि गर्दैन । नेपाली कांग्रेस सबैलाई साथमा लिएर चलोस् मेरो कुनै आपत्ति छैन । शेर बहादुरजी नेपाली कांग्रेस मात्रै होइन सरकारको नेता हुनुहोस् । अर्थपूर्ण ढंगले महाधिवेशन सफल पार्नुहुनेछ ।

सत्तामा पुगेपछि नेताहरु प्रतिवद्धताबाट बिचलित भएर जनताले सोचे जस्तो काम किन गर्दैनन् ?

• 

पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड

भारतीय जनता पार्टीका नेता तथा पूर्वमन्त्रीले मञ्चमा आश्चर्य व्यक्त गर्नुभयो । उहाँले यत्ति धेरै पूर्वप्रधानमन्त्रीहरु एउटै मञ्चमा कहिल्यै पनि देखेको थिइन भन्नुभयो । उहाँ गइसक्नुभएको छ । मैले उहाँलाई अर्को पनि आश्चर्य सुनाउन चाहन्थे । हामी एक अर्कालाई बनाएका प्रधानमन्त्री हौं भनेर । अनौठो संस्कृति नेपालमा देखिएको छ । विचार र राजनीतिमा बेला बेलामा निकै चर्को बहस भए पनि कुनै बेला एक आपसमा हातेमालो गरेर पछि परेका पनि छैनौं ।
विचार प्रस्तुत गर्ने क्रममा एक जना वक्ताले गाउँघरमा नेताहरु आउँदा चोर आए भन्छन् भन्नुभएको छ । यो साँचो हो त ? गलत हो । जत्ति बेला लोकतन्त्र र शान्तिका लागि संघर्ष गरेका दल र नेताहरुको बदनाम गरिन्छ । त्यो समयमा तानाशाही जन्माउने षडयन्त्र हुन्छ भन्ने बुझ्न जरुरी हुन्छ ।
हामी सधै सतर्क हुन जरुरी छ । हामी समावेसी लोकतन्त्र, संघीय गणतान्त्रिक लोकतन्त्रको प्रक्रियामा छौं । यसको साइनो शान्ति प्रक्रियामा छ । मैले तपाईहरुको यो ऐतिहासिक महाधिवेशनमा दिवंगत गिरिजा प्रसाद कोइरालालाई सम्झन चाहन्छु । सात राजनीतिक दलको तर्फबाट गिरिजा प्रसाद कोइराला र नेकपा माओवादीको तर्फबाट मैले शान्ति सम्झौतामा हस्ताक्षर गरिसकेपछि लोकतान्त्रिक प्रक्रियाले गति लिएको हो । गिरिजा प्रसाद कोइरालाको निधन हुँदा नेपाली कांग्रेसका हजारौं कार्यकर्ताहरुले ‘गिरिजाको सपना शान्ति र संविधान’ भनेर नारा लगाएको स्मरण गर्न चाहन्छु । अहिले शान्ति प्रक्रिया र लोकतान्त्रिक प्रक्रियालाई पूर्णतामा लैजाने अवस्थामा छौं । त्यसका लागि लोकतान्त्रिक गन्तब्यबाट बिचलित हुनुहुँदैन भन्ने विषयमा नेपाली कांग्रेसका महाधिवेशनमा राजनीतिक एजेण्डा, मिसन, संविधान र विकासमा राष्ट्रियताको रक्षाका लागि दायाँ बायाँ हुने छैन भन्ने विश्वास व्यक्त गर्न चाहन्छु । हामीले निरंकुशता र तानाशाहीका विरुद्धको लडाईमा प्रतिक्रियावादी र प्रतिगमनकारीहरुको विरुद्धमा एकता प्रदर्शन गर्दै आएका थियौं । यसरी २०३६ सालको आन्दोलन, २०४६ सालको जनआन्दोलन (जसले पञ्चायती तानाशाहीको अन्त गरेको थियो), वा २०६२÷०६३ सालको शान्ति प्रक्रिया हुँदै १२ बुँदे समझदारी र १९ दिने संयुक्त जनआन्दोलनमा हामीले एकताको प्रदर्शन गरेका छौं । नेपाली जनताले यी आन्दोलनमा बिरताको प्रदर्शन गर्दै आएका छन् ।
हामी सबैले रोज्नुपर्ने गम्भिर विषय के हो भने हामी एकल सत्तामा जाँदा होस वा संयुक्त रुपमा सत्तामा जाँदा जनताका अगाडि जे प्रतिबद्धता गरेका हुन्छौं । त्यसलाई पुरा गरेका छैनौं । हामी सबैले आत्म समिक्षा गर्नुपर्ने विषय छ । हामी एकल वा संयुक्त सरकारमा जाँदा धर्ति नै छाडेको जस्तो अनूभूति गरेका छौं । जनताका अगाडि गरेका प्रतिवद्धताहरु निर्वाचनका बेलामा गरेका प्रतिवद्धताहरुबाट बिचलित भएका उदाहरणहरु हामी कहाँ छन् । २०६२÷०६३ पछिका सरकार हुन् वा अन्य सरकारमा हामीले तितो अनुभव भोगेका छौं । सत्तामा पुगेपछि राजनीतिक दलका नेतृत्व पंक्तिहरु किन आफ्नो प्रतिवद्धताबाट बिचलित भएर जनताले सोचे जस्तो काम गर्दैनन् ? किन सुशासन दिन सकिदैन ? किन भ्रष्टाचार रोक्ने काम गर्न सकिदैन । आन्दोलनका क्रममा त्याग तपस्या र बलिदान गर्न सक्ने पार्टीहरु किन सत्ता लिप्साको विकृति र विसंगतिको शिकार हुन्छन् ? हामी सबैले खोजी गर्नुपर्ने विषय छ । २००७ साल देखि हामीले खोजी गर्नुपर्ने र सैद्धान्तिक रुपले निरुपण गर्नुपर्ने, राजनीतिक रुपले संश्लेषण गनुपर्ने कुरामा सबैले मन्थन गर्नुपर्ने जरुरी छ ।
२०६२/०६३ सालको जनआन्दोलन पछि गणतन्त्र नेपालको पहिलो प्रधानमन्त्री हुँदा ठूलो पार्टी भएर सत्तामा पुगेपछि कतै कतै अहंकारको दम्भ आउने र जनतासँगको सम्बन्ध कमजोर हुँदै जाने अनुभव मैलै गरेको छु ।
अहिले बिभिन्न पार्टीहरुको महाधिवेशन चलेका छन् । यसमा राजनीतिक रुपमा असहज परिस्थिति आउने पो हो कि ? हजारौं शहीदहरुले बलिदान गरेर प्राप्त गरेको लोकतान्त्रिक गणतन्त्र माथि नै आँच आउने हो कि भन्ने प्रश्नहरु खडा भएका छन् । समावेसी लोकतन्त्र र गणतन्त्र माथि नै आँच आउने हो कि ? भन्ने प्रश्नहरु खडा भएका छन् । गतसाल देखि नै हामीले संकेतहरु देखेका छौं । अहिले पनि त्यस प्रकारका बादलहरु मडाडिरहेका छन् । जो लोकतन्त्र, गणतन्त्र र शान्तिका निमित्त लडेका शेर बहादुर देउवाको इतिहास सम्झन्छु । नेपालमा शान्ति पहिलो चिठी लेखेर वार्ताको निमित्त पहिलो अपील गर्नुभएको थियो । यसरी हामीले दुनियाँलाई नै देखाउने गरी शान्ति सम्झौंतामा हस्ताक्षर गरेका थियौं । हामीले शान्ति प्रक्रियामा निकै जटिल र चुनौतिपूर्ण विषयहरु समापन गर्न सफल भयौं । यद्यपी केहि विषयहरु अझै बाँकी नै छन् ।
नेपाली काग्रेससँग माओवादी पार्टी र अध्यक्ष प्रचण्डसँग एक खालको विशिष्ट सम्बन्ध रहेको छ । हामी शान्ति सम्झौताको सन्दर्भमा मात्रै होइन, परिवर्तनलाई संस्थागत गर्न र देशलाई अग्रगति दिनका लागि पनि हाम्रो बीचमा बलियो एकता हुन जरुरी छ । कहिलेकाँही मैले सुन्ने गरेको छु । कहिलेकाँही केहि पार्टीका साथीहरु एक्लै हिड्न खोज्नुहुन्छ । एक्लै हिड्ने अहंकार कसैले पनि नगरौं । हामी मिलेर नै हिड्ने हो । हामीले एक अर्कामा प्रतिस्पर्धा गरेपनि त्यहिभित्र प्रतिस्पर्धा खोजिरहन्छौं । हामीले अहिले प्राप्त गरेको सफलता गठबन्धनबाट प्राप्त गरेको हो । यसैले जसले एक्लै हिड्ने अहंकार गर्छ त्यसको ओरालो सुरु भयो भन्ने कुरा नेपालको इतिहासले देखाएको छ । त्यसैले यो महाधिवेशनमार्फत सिंगो राष्ट्रलाई एकतावद्ध गर्ने र राष्ट्रिय लोकतान्त्रिक दलहरुबीचमा समझदारी कायम गर्न, देशलाई सुशासन र नयाँ युगतर्फ लैजान शान्ति सम्झौताको हस्ताक्षरकर्ता पार्टीको नाताले पनि उचित नीति निर्धारण गर्नेछ भन्ने कामना गर्दछु ।

आज पनि कालो बादल मडारिन खोजिरहेको छ ।

• 

माधव कुमार नेपाल, अध्यक्ष, नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (एकीकृत समाजवादी)

मैले सम्झिरहेको छु आज भन्दा १६ वर्ष पहिले नेपाली कांग्रेसको राष्ट्रिय महाधिवेशनमा भाग लिने मौका पाएको थिएँ । त्यस बेलाको एजेण्डा नै राजतन्त्र कि गणतन्त्र भन्ने थियो । जुन एजेण्डामा हामीले छलफल गरेका थियौं । यसरी नेपाली कांग्रेसका दुई वटै महाधिवेशनमा म सहभागी भएको थिए । गिरिजा बाबु र शेर बहादुरजीका दुईवटा अलग पार्टीहरु बनेका थिए । नेपालका सबै दलहरुमा नेपालको लोकतन्त्रका रक्षा कसरी गर्ने ? त्यसका लागि गणतन्त्र बाहेकको कुनै उपया छैन भन्ने नै थियो । नेपालको राजनीतिक इतिहासमा आज पनि कालो बादल मडारिन खोजिरहेको छ । त्यसैकारण सावधान हुन आग्रह गर्दछु । प्रतिगमनको शीर उठाउने फेरी पनि दुःसाहस नहोस् । किनकी अहिले समय निकै अघि बढिरहेको छ । पछाडि फर्कन सक्तैन । त्यस प्रकारको दुःसाहस कसैले नगरुन् । नेपाली जनताहरु फेरी पनि ज्वालामूखी जस्तै गरी मेची देखि महाकालीसम्म बिस्फोटका रुपमा अघि बढ्नेछन् ।
अब राजा ल्याउनुपर्छ भन्ने हो भने राजाले पनि एउटा पार्टी खोले हुन्छ । होइन भने एउटा काम गरेर बसे हुन्छ । किनकी हामीलाई अहिले एउटा वंशको शासन स्वीकार्य छैन । नेपाल र नेपाली राष्ट्रियताको रक्षा हामी नेपाली जनताले नै गर्न सक्तछौं । समाजवादको यात्रामा सामाजिक न्याय, सामजिक समानता, विकास र समृद्धिको यात्रा अघि बढाउनुपर्दछ । पार्टी भित्र र राज्य सत्तामा रहेका विकृतिहरुलाई हामीले पन्छाउनुपर्दछ । विकृतिका बहाकहरुले विकृति मच्चाउँदा हामीहरु टुलुटुलु हेरेर बस्नु हुँदैन । त्यसो हुनाले भ्रष्टाचार र सत्ताको दुरुपयोग गर्ने प्रवृतिबाट मूल्य र मान्यतालाई कुल्चिएको छ । अरुको सम्मान र मर्यादालाई अवमूल्यन गर्ने प्रवृतिबाट लोकतन्त्र चाहनेहरु अघि बढ्न सक्तैनन् । हामीले सधै लोकतान्त्रिक मूल्य र मान्यतालाई आत्मसात गर्नुपर्दछ । गिरिजा प्रसाद कोइराला, शेरबहादुर देउवा र रामचन्द्र पौडेललगायतका नेताहरु मिलेर हामीले नेपालको राजनीतिक परिवर्तन गरेका थियौं । अब हाम्रो सामाजिक र आर्थिक रुपान्तरणको महत्वपूर्ण काम बाँकी नै छ । साथै सुशासनको प्रत्याभूति दिनुपर्ने काम पनि बाँकी नै छ । अहिले युवाहरुले रोजगारी पाएका छैनन् । साथै शोषण, दमन र विभेदको अन्त्य हुन सकिरहेको छैन । किसानले जुन कृषि पेसामा आफुलाई समर्पित गरेका छन् , उनीहरुको हितको रक्षा गर्नुपर्दछ । राज्यले महत्व दिनुपर्दछ । हाम्रो स्वाभिमान र संस्कृतिलाई रक्षा गर्नुपर्दछ । असल संस्कार सिक्नुपर्दछ । देशमा भएका साधन र स्रोतहरुको अधिकतम उपयोग गर्नुपर्दछ । त्यसका लागी सीप विकास र रोजगारीका बिभिन्न विकल्पमा जानुपर्दछ । विद्युत, पर्यटन जस्ता क्षेत्रमा काम गरेर जनताको विश्वास जित्नुपर्दछ । हामीले कुरा बढि गरेका छौं तर, काम भने कम गरेका छौं । त्यसैले हामीले जनताका गुनासालाई काम नै गरेर देखाएको खण्डमा मात्रै विश्वास हुन सक्तछ ।

नेतृत्व चयन गर्ने विषयमा मात्रै सिमित नरहेर राजनीतिको छवि सुधार्ने थलोको रुपमा प्रयोग गर्न सकौं

• 

राजेन्द्र लिङ्देन, नवनिर्वाचित अध्यक्ष राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी

नेपालको जेठो राजनीतिक दलको १४औं महाधिवेशनको पूर्ण सफलताको कामना गर्दछु । नेपालका सबै राजनीतिक दलहरुको महाधिवेशनको प्रक्रिया अघि बढिरहेको छ । हामीले पनि भरखरै महाधिवेशन सम्पन्न गरेका छौं ।
मैले सबै राजनीतिक दलहरुलाई आग्रह गर्न चाहन्छु कि देशको राजनीति आम जनताको दृष्टिकोणमा ‘लिक’बाट बाहिरिएको जस्तो देखिन्छ । अहिले सरकार सरकार जस्तो छैन । संसद संसद जस्तो छैन । त्यसै गरी अदालत पनि अदालत जस्तो छैन । यो सबै ठीक पार्ने राजनीतिले हो । तर, त्यो राजनीति पनि ठीक छैन । राजनीतिलाई ठीक पार्ने नेताले नै हो । तर, आज नेताहरुले पूर्ण रुपले जनताको विश्वास गुमाएको अवस्था छ । पार्टीका कार्यकर्ताहरुले कुनै एक सामुदायिक भवनमा नेताहरुलाई बोलाएर कार्यक्रम गरी नेता आउँदै हुनुहुन्छ भनेर जनतालाई बोलाउँदा कुन नेता आएछ भनेर सम्झदैनन् । ‘कुन चोर आएछ’ ? भनेर भन्ने गरिन्छ । अहिले हाम्रो अवस्था यो बनेको छ । त्यसैकारण महाधिवेशन एउटा औपचारिकता र वैधानिकता पुरा गर्नुका साथै नेतृत्व चयन गर्ने विषयमा मात्रै सिमित नरहेर राजनीतिको छवि सुधार्ने थलोको रुपमा हामीले प्रयोग गर्न सकौं । मैले यहि शुभकामना दिन चाहन्छु ।
२०४७ सालपछि बनेका कुनैपनि सरकारले कार्यकाल पुरा गर्न सकेनन् । २०४७ सालपछि नफुटेको कुनैपनि पार्टी नै भएन । सबैभन्दा कान्छो विवेकशील साझा पार्टीसमेत फुट्यो । कहाँनेर हामी चुक्यौं र त्रुटि हुन पुग्यो ? यसतर्फ सबैजनाको ध्यान जान जरुरी छ । यत्ति पार्टीहरु मात्रै ठीक ठाउँमा बस्यौं भने, सबै क्षेत्रमा सुधार गर्न सकिन्छ । बिगतका हाम्रा कमि कमजोरीहरु सुधार गरी अघि बढौं । देशमा राजसंस्था र सोझै निर्वाचित प्रधानमन्त्री, समानुपातिक सांसद र निर्वाचित सांसद मन्त्री हुन नपाउने व्यवस्था कार्यन्वन गरी अघि बढौं ।

न्यायपालिकाले कार्यपालिकासँग भागवण्डा खोजेपछि कस्तो न्याय गर्ला ?

• 

सीपी मैनाली, महासचिव नेकपा माले

जनता र लोकतन्त्र प्रतिको जिम्मेदारीलाई अन्तहृदयमा राखेर एकताको महाधिवेशनको रुपमा रहोस भन्ने कामना गर्दछु । यो महाधिवेशनले २००७ साल देखि नेपाली कांग्रेसका नेता बिपी कोइरालाको अगुवाईमा हामीले प्रजातान्त्रिक आन्दोलनको सुरुवात ग¥यौं । तर, हामीले के पनि भुल्यौं भने प्रजातन्त्रसँगै बाहिरी हस्तक्षेपहरु पनि आए । हामीले अहिले पनि बाहिरी हस्तक्षेपलाई नियन्त्रण गर्ने कार्यमा महत्व दिएका छैनौं ।
२००७ सालको बाहिरी अवान्छित हस्तक्षेप पश्चात हामीले २०४६ सालमा अर्को बाहिरी हस्तक्षेप भयो । हाम्रो ध्यान यो तर्फ किन जाँदैन ? कांग्रेसको घोषणा पत्रमा राष्ट्रियता, प्रजातन्त्र र समाजवाद भन्ने गरिन्छ । तर, राष्ट्रियता प्रति हाम्रो ध्यान किन जान सकेन ? त्यसकारण हामी अहिले अत्यन्तै अप्ठ्यारो अवस्थामा छौं । अहिले देखिएका राजनीतिक ध्रुवहरुबीच भएका द्वन्दको हामी कहाँ प्रत्यक्ष प्रभाव परेको छ । हामीले अहिले सार्वभौमसत्तालाई जोगाउने प्रयत्नमा लाग्नुपर्नेछ । सन् १९४७ देखि नै कुटनीतिक सम्बन्ध कायम गरेका देशहरुमा पञ्चशीलको सिद्धान्तका आधारमा सम्बन्ध बिस्तार गर्न सकेका छैनौं । हामीले हाम्रो असंलग्न नीतिलाई कायमै राख्न सकेनौं भने ठूलो नोक्सानी भोग्नुपर्नेछ । नेपाली कांग्रेसका मूलमन्त्र नै राष्ट्रियता, प्रजातन्त्र र समाजवाद लेखिएको छ । त्यसैले राष्ट्रियता र असंलग्नता प्रति ध्यान जाओस् भन्न चाहन्छु ।
हामीले पटक पटक प्रजातन्त्र ल्यायौं तर, दूर्घट्ना हुन पुग्यो । २००७ साल, २०४६ सालमा ल्याएको प्रजातन्त्र पनि बाह्य चासोका कारण गुम्न पुग्यो । अहिले हामीले पुनः सुधारेर ल्यायौ । अहिले पनि संसदमा सयौं विधेयकहरु थाती रहेका छन् । तर, सरकारले सांसद अधिवेशन बन्द गरेर अध्यादेश ल्याएर शासन गर्छ । हाम्रा सभामुख संयोगबस एउटा जघन्य अपराधको मुद्दा खेपिरहँनुभएको छ । प्रमुख प्रतिपक्ष सभामुखले न्याय दिएनन् भन्दै संसद अवरुद्ध गरिरहेको छ । यहि २८ गते देखि सांसदको बैठक आव्हान गरिएको छ । तर, चल्ने नचल्ने निश्चित छैन । जानी जानीकनै देशको कार्यकारी प्रमुखहरु देशको हितमा सार्वभौमसत्ता, शान्तिको पक्षमा लाग्दैनन् भने कालान्तरमा त्यो भन्दा नराम्रो केहि हुँदैन । सत्तापक्ष र प्रतिपक्ष भागवण्डा गरेर शासन चलाउँछन् भने त्यो भन्दा बिडम्बना के हुन सक्छ ? अहिले न्यायपालिकामा भागवण्डा गरेर शासन चलिरहेको छ । न्यायपालिकाले कार्यपालिकासँग भागवण्डा खोजेपछि कस्तो न्याय गर्ला ? न्यायपालिकाले गर्ने न्याय निश्पक्ष होला ? त्यसैले अहिले व्यवस्था नै अप्ठ्यारोमा परेको छ ।

राष्ट्रियताका मुद्दा, जनताका इच्छा र आकांक्षाहरुलाई मध्येनजर गर्दै सहि सम्बाद र बहसबाट यो महाधिवेशनले मार्ग प्रशस्त गर्नेछ भन्ने आशा छ ।

• 

दुर्गा पौडेल, उपाध्यक्ष, राष्ट्रिय जनमोर्चा नेपाल

महत्वपूर्ण समयमा नेपाली कांग्रेस पार्टीको महाधिवेशन हुन लागिरहेको छ । यसैसँग गम्भीर प्रकारका राष्ट्रियताका सवालहरु पनि उठेका छन् । तीसँगै नेपाली कांग्रेस ऐतिहासिक कालका प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा पनि भूमिका खेल्दै आएको छ । यसैकारण २०४६ र २०६२÷०६३ को जनआन्दोलनमा हामीहरु सहकार्य गर्दै आएका हौं । यसरी लोकतन्त्र, धमनिरपेक्षता, समावेसिता, समानुपातिक, लैंगिक अधिकार जस्ता जनताका अधिकारलाई सुनिश्चित गर्ने कार्यमा मिलेर अघि बढेका छौं ।
पछिल्लो प्रतिगमन विरुद्धको आन्दोलनमा पनि राष्ट्रिय जनमोर्चाले महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्दै आएको छ । अहिलेपनि बिभिन्न कोणबाट प्रतिगमनका अवशेषहरु चल्बलाईरहेका छन् । राष्ट्रियताका मुद्दा, जनताका इच्छा र आकांक्षाहरुलाई मध्येनजर गर्दै सहि सम्बाद र बहसबाट यो महाधिवेशनले मार्ग प्रशस्त गर्नेछ भन्ने आशा छ । निर्वाचित केन्द्रीय समितिले जोस र होससँगै महत्वपूर्ण निर्णय लिनका निमित्त भूमिका खेल्ने नै छ भन्ने पूर्ण आशाका साथ नेपाली कांग्रेसको १४औं महाधिवेशन सफल रहोस् भन्ने चाहन्छु ।

सबै समुदायहरुको वास्तविक पहिचानलाई सुरक्षित बनाएर मात्रै नेपालको विशिष्ट पहिचान सुरक्षित हुनेछ ।

• 

उपेन्द्र यादव अध्यक्ष, जनता समाजवादी पार्टी
नपाली कांग्रेसको १४ औ महाधिवेशन सफल र सार्थक होस् । संघीय लोकतान्त्रिक व्यवस्थालाई संस्थागत रुपमा सदृढ तुल्याउन र उर्जा दिन समर्थ रहोस् । शासकीय पद्धतिलाई व्यवहारमा समाविष्ट गराउन लोकतान्त्रिक गणतान्त्रिक राज्यमा सबै निकायहरुमा जनताको सेवामा समर्पित हुने संस्कृति हुर्काउन सक्षम होस् । नेपाली जनतामा रहेको असमानता, गरिबी र बेरोजगारीको अन्त्य गर्दै मधेसी, आदीबासी जनजाती, दलित, थारु, अल्पसंख्यक जनसमुदायलाई समानता, स्वतन्त्रता, आर्थिक तथा सामाजिक न्यायको निमित्त शान्ति र सबै खाले शोषण उत्पीडन, विभेद र असमानतालाई अन्त्य गर्दै सबै अंगहरुमा समुदाय र जनसंख्याको आधारमा समानुपातिक समानुपातिक प्रतिनिधित्वले नै लोकतन्त्रलाई बलियो र सार्थक तुल्याउँछ । यो विधिबाट मात्रै लोकतन्त्रलाई जीवन पद्धतिमा रुपान्तरण गर्न सकिन्छ । सुशासन र आर्थिक समृद्धिको मूलढोका कोर्न सकिन्छ । यसैका निमित्त नेपाली जनताले पुनः आन्दोलन गर्न नपर्ने अवस्था कायम हुन सक्छ । त्यसका लागि मधेश लगायत बिभिन्न समयमा भएका आन्दोलनलाई सम्बोधन गर्ने गरी संविधानलाई संशोधन एवं परिमार्जन गर्नुपर्दछ । शासकीय स्वरुप र नागरिकताको समस्या समाधान गर्नुपर्दछ । विगतका विभिन्न आन्दोलनहरुमा भएका सहमति र सम्झौताहरु कार्यन्वयन गर्नमा ढिलाई गर्नुहुँदैन । मधेसी र सबै समुदायको पहिचान समान रुपमा महत्व राख्नुपर्दछ । वास्तवमा सबै समुदायहरुको वास्तविक पहिचानलाई सुरक्षित बनाएर मात्रै नेपालको विशिष्ट पहिचान सुरक्षित हुनेछ । त्यसलाई व्यवहारमा लागू गर्ने दायित्व हामी सबै राजनैतिक कार्यकर्ताहरुको हो । विगतमा भए गरेका कमि कमजोरीहरु हटाएर राजनीतिक अस्थिरता, दिशाहिनताको अन्त्य गर्नुपर्दछ । संवैधानिक अंगहरुलाई निष्पक्ष, क्रियाशील बनाउनुपर्दछ । संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र संस्थागत गर्ने कार्यमा पनि यो महाधिवेशन सार्थक सिद्ध होस् । देशको सबैभन्दा ठूलो पार्टी नेपाली कांग्रेसको संघर्षशील त्यागले यो महाधिवेशन सफल होस् ।

कार्यपालिका र व्यवस्थापिकाको विषयमा विवाद छिनोफानो गर्ने अदालत नै अहिले चरम विवादमा छ

• 

महन्थ ठाकुर, अध्यक्ष, लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी
नेपाली कांग्रेस नेपालमा प्रजातन्त्र स्थापनाका लागि संघर्षशील पार्टी हो । यो पार्टीमा बिपी कोइराला, सुवर्ण शम्शेर जबरा, गणेशमान सिंह, महेन्द्र नारायण निधी, राम नारायण मिश्र जस्ता नेताहरु हुनुुहुन्थ्यो । उहाँहरुले यो देशमा नेतृत्व दिनुभएका कारण हामीलाई पनि जनताका लागि केहि गर्ने प्रेरणा प्रदान गर्नुभयो ।
जसरी देवी देवताहरु समुन्द्र मन्थन गरेर योजनाहरु बनाउँछन् । त्यसै गरी तपाईहरु पनि यहाँ जनमन्थन गर्दै उर्जा प्राप्त गरी शक्तिशाली बनेर यहाँ आउनुभएको छ । तपाईहरुबाट हाम्रो ठूलो आशा छ । संसारमा कुनै पनि चिज स्थायी हुँदैन । पार्टीले सरकार बनाउँछ । तर, राजनीतिक पार्टीमा स्थिरता नभएको खण्डमा कहि पनि स्थिरता हुँदैन । संसारमा कुनै पनि चिज स्थायी हुँदैन । सबै चिज परिवर्तनशील छ । तर, सरकारमा स्थिरता नहुँदा सरकारका अंगहरु पनि प्रभावित भएका हुन्छन् । अहिले संसद राम्ररी चल्न सकेको छैन । संसदका बैठकहरु बसेका छैनन् । सर्वोच्च अदालत पनि यहि अवस्थामा छ । जनताले पाउनुपर्ने सेवाहरु अदालतबाट पाउन सकेका छैनन् । जनतालाई न्याय दिने अदालत आफ्नै कारण विवादमा फसेको छ । कार्यपालिका र व्यवस्थापिकाको विषयमा विवाद छिनोफानो गर्ने अदालत नै अहिले चरम विवादमा छ । न्यायपालिका स्वतन्त्र हुन्छ । अरुले हस्तक्षेप गर्न मिल्दैन ।
हाम्रो असन्तुष्टि हाम्रो संविधानसँग छ । संविधानमा थरुहट र मधेशमा गरी देखिएका असन्तुष्टिहरुका कारण अन्तमा आन्दोलनको रुप लिएको थियो । थरुहट आन्दोलनमा सरकारकातर्फबाट ज्यादती हुँदा संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चा समर्थनमा जुट्यौ । पुरै थरुहट मधेशमा हामीले शान्तिपूर्ण रुपमा आन्दोलन गरेका थियौं । तथापि हाम्रो आन्दोलनलाई गोली र लाठी बर्साएर दवाइयो । जसले ठूलो धनजनको नोक्सानी भएको छ । अहिलेसम्म पनि भारी मतले संघीय संसद सदस्यमा विजयी रेशम चौधरी पनि जेलमै छन् । यसरी टिकापुरको घट्ना सर्वोच्च अदालतमा चलिरहेको छ । महोत्तरीमा पनि त्यहि प्रकारको घट्ना दोहोरिएको छ । त्यहाँ पनि ९६ जना विरुद्ध मुद्दा चलेको थियो । तीन जना अहिले पनि जेलमै छन् ।